divendres, 31 d’octubre del 2014

Lasta enketo pri balotemo de la katalunoj


  La voĉdonoj por sendependiĝo okaze de la konsulto antaŭvidita por la 9a de novembro, laŭ nuna enketo, atingus 49'4%. Tion asertas la rezulto de enketo farita de CEO (Centre d'Estudis d'Opinió), organizo specialiĝinta en la esplorado de la opinioj de la civitanaro. Voĉdonoj kontraŭaj al la sendependiĝo estus entute 19'7% de la totalo. Dume, 12'6% el la voĉdonantoj respondus jes al propra ŝtato sed ne al sendependeco de tiu ŝtato. 7% el la enketitoj ankoraŭ ne decidis kaj 6'9% sindetenus. Ni memorigas ke la demando de la konsulto estos duopa: 1-ĉu vi deziras ke katalunio iĝu ŝtato? 2-En jesa kazo...ĉu vi deziras ke tiu ŝtato estu sendependa?                                La enketo ankaŭ informas pri la nunaj preferoj okaze de balotado por elekti la membrojn de la kataluna parlamento: ERC (Respublikana Kataluna Maldekstro, centro-maldekstruloj) venkus kaj ricevus 38-39 sidlokojn, CiU (Katalunisma dekstrularo) ricevus 32-33, PSC (Partio de la Socialistoj de Katalunio) ricevus 14-16, PP (Hispana dekstrularo) ricevus 11-13, Podem (Maldekstruloj inspiritaj de la indignula movado 15-M) ricevus 10-11, ICV-EUiA (maldekstruloj postkomunistoj) ricevus 8-9, Ciutadans (liberaloj-kontraŭsendependistoj) ricevus 8-9, CUP (radikala maldekstro) ricevus 8-9. Plia informiĝo en la kataluna: Vilaweb

dijous, 9 d’octubre del 2014

Primona historio: La peseto


http://www.fuenterrebollo.com/pesetafrancesa.gif


La peseto (hispane kaj galege peseta, katalune pesseta, eŭske pezeta) estis la legala hispana monunuo ĝis la enkonduko de la eŭro en 1999.Ĝia kompleta malapero efektiviĝis la unuan de marto 2002. 1 eŭro egalis al 166,386 pesetoj. La peseto estis dividita principe en 100 cendoj, kvankam tiu frakcio jam delonge ne estis uzata. Ĝi estis uzata ankaŭ en Andoro,kune kun la franca franko.
La Diccionario de Autoridades de 1737 (Vortaro de Aŭtoritatuloj de 1737) difinis la peseton kiel "peco kiu valoras 2 arĝentaj realoj laŭ la provinca monero, formita el ronda figuro. La nomo peseta probable venas el diminutivo de la kataluna nomo peça (peco), nomo kiun oni aplikis en la 15a jarcento al kelkaj arĝentmoneroj. El la kataluna ĝi transiris al la lingvoj de la iberia duoninsulo. Pliaj informoj en vikipedio

http://pictures2.todocoleccion.net/tc/2013/10/28/39710639.jpg
1 peseto kaj 50 cendoj, eldonigita de la barcelona urbestraro







http://www.grijalvo.com/K_galera/Una_peseta_22_07_1953_Marqu.jpg

dilluns, 6 d’octubre del 2014

La Sanktejo de la Dipatrino de Montserrat

Tiu ĉi konstruaĵo estas verko de la elstara kaj plurfaceta artisto Josep Maria Jujol, ĝia konstruado komenciĝis en la jaro 1925, danke al la kunlaboro de la lokaj vilaĝanoj kiuj sin dediĉis al la prilaborado de la necesaj pecoj konsistantaj el riverŝtonoj.
La tereno estis cedita de la familio Vives. La bazo estas ŝipforma, orientita al Montserrat. La centra parto imitas homturon (vidu: Xiquets de Valls), kaj la ĉirkaŭaj kupoloj imitas la rokojn de la Montserrata montaro.
En 1990 oni rekomencis la laborojn, kiuj estis interrompitaj pro la hispana intercivitana milito kaj la konstruaĵo estis finita kaj inaŭgurita en 1999.

Pliaj informoj (katalune): www.montferri.altanet.org
La vilaĝo Montferri en vikipedio

dissabte, 4 d’octubre del 2014

Kiam Katalunio estis suverena? Historiaj eroj

 
En la jaro 1137, la geedziĝo inter la grafo de Barcelono, Ramon Berenguer la 4a kaj Peronella, filino de la reĝo de Aragono, signifis la dinastian unuiĝon de Katalunio kaj Aragono sed ne politikan kaj socian kunfandiĝon. Temis, do, pri federacio de ŝtatoj en kiu, ĉiu el ili, plukonservis sian leĝaron kaj instituciojn, kvankam ambaŭ estis regitaj sub unu sola krono.

 

Ofte oni konsideris ke, ĉar Katalunio estis princlando kaj ne regno, ĝia povo estis malplia aŭ submetita al tiu de Aragona Krono. En nia epoko, tiu ĉi miskompreno eĉ pli akcentiĝis kiam oni komencis samidentigi la malnovajn regnojn kun la modernaj ŝtatoj: la Regno de Francio, la Regno de Hispanio,..Sed, fakte, en mezepoko, la teritoriaj titoloj, ĉu regnoj, graflandoj aŭ markizlandoj, ne estis gravaj ĉar la interrilatoj estis ĉefe inter unuopuloj: ĉu esti reĝo aŭ ĉu esti grafo samvaloris rilate al montro kaj uzo de povo.

Sekve, la grafo de Barcelono estis suverena aŭ reĝa; t.e. super li estis neniu aŭtoritatulo. Tio komenciĝis per Borrell la 2a, kiu ne renovigis la ĵuron pri fideleco al la francaj reĝoj kaj tiel estis skribite en la Traktato de Corbeil en 1258, inter Jaume I (Jakovo la 1a) kaj la reĝo de Francio, Ludoviko la 9a.
Fakte, eĉ la pakto inter Franco kaj Juan de Borbón (Johano la Burbono, avo de la nuna reĝo), pri kiu devus esti la titolo uzata de tiu lasta, havas tiun signifon: li konatiĝis kiel Grafon de Barcelono, kio en ĉiuj aspektoj, el la vidpunkto de la dinastia legitimeco, samnivelas kun la reĝo de Aragono, de Kastilio aŭ de Leono.

Tiel do, la dinastia unuiĝo kun Aragono neniel signifis kunlabori kun aliaj ŝtatoj de la duonisulo en la konstruado de tio kion oni poste nomos Hispanio. Preter la konkero de la saracena Regno de Valencio far Jaume I, la ekspansia politiko de la barcelona dinastio direktiĝis al la nordo kaj al la maro. La penetro en Okcitanion, en suda Francio, finiĝis en 1213, per la morto de la grafo-reĝo Petro la Katolika en la batalo de Muret.
Pli sukcesa estis la mara aventuro, ĉar en la jarcentoj 13a kaj 14a, la krono katalunaragona igis tributdevaj kelkajn nordafrikajn ŝtatojn kaj la regnojn de Majorko, Sardio, Sicilio kaj Napolo, la dukatojn de Ateno kaj Neopatrio kaj la graflandon de Malto.
Entute tio montras la europecan kaj mediteranean aspirojn de Katalunio.



Artikolo tradukita el Sapiens, numero 127, marto 2013.

divendres, 3 d’octubre del 2014

Kapnoticoj de Vilaweb (retgazeto)

 Els partits, compromesos a tirar endavant la consulta del 9-N
- La partioj, firme deciditaj antauenpuŝi la konsulton.
.
 'Els catalans, compromesos a fer el referèndum', notícia d'última hora a la BBC

- 70% el la katalunoj estas favoraj al la konsulto de la 9a de novembro.
.
 El govern espanyol portarà als tribunals la comissió de control del 9-N
- La hispana registaro denuncos antau tribunalo la kontrolan komisionon de la konsulto.
.
 
- Irene Rigau: "Albert Ribera" estas sukcesekzemplo de la lingva submergiĝo-sistemo".
.
 Les clatellades dels mitjans internacionals a Rajoy
- La kritikoj de la internaciaj amaskomunikiloj al Rajoy.
.
 La magnitud de la V de la Diada comparant-la amb la protesta a Hong Kong
- La grandeco de la kataluna V-manifestacio komparita kun la protesto de Hong-Kongo.
.
 El batlle del PSC de Torredembarra penja l'estelada al balcó de l'ajuntament
- La urbestro de Torredembarra (socialisto) pendigas la sendependistan flagon ĉe balkono de la urbodomo.
.
 La policia desallotja l'acampada de la plaça de Catalunya en favor del 9-N
- La polico elpelas la tendumantojn porkonsultaj de placo Catalunya (Barcelono).
.
 Una viquimarató per a fer augmentar el prestigi del català a la xarxa
- Vikimaratono por plialtigi la prestiĝon de la kataluna en la reto.
.
 El parlament català aprova la primera llei que sanciona l'homofòbia
- La kataluna parlamento aprobas la unuan leĝon kiu punas la gejfobion.
.

Fonto: Vilaweb